4,5K
Od 10 stycznia 2013 roku obywatele Polski mogą wjeżdżać do Armenii bez konieczności otrzymywania wiz i przebywać na jej terytorium do 180 dni w ciągu roku. Pamiętajcie o zabraniu ze sobą paszportu, bo na dowód osobisty do Armenii nie wjedziecie. Okres ważności paszportu podczas przekraczania granicy powinien wynosić co najmniej 6 miesięcy. Celnicy mogą odmówić Wam wjazdu jeśli Wasz paszport jest zniszczony bądź uszkodzony.
W porównaniu z innymi krajami kaukaskimi w Armenii występuje najwięcej dni słonecznych w roku, bo aż 106. Pod względem pogody kraj ten można podzielić na dwie części: północną z wpływami mas powietrza znad Morza Czarnego, które przynoszą obfite opady oraz część południową, gdzie klimat sprzyja uprawie bawełny i owoców tropikalnych. Najlepszy czas na podróż po Armenii przypada na wiosnę (połowa kwietnia – połowa czerwca) i jesień (połowa września – połowa października). Wybierając się do tego kraju trzeba pamiętać jednak o tym, że maj to najbardziej deszczowy miesiąc w roku, a lipiec i sierpień upływają w Erywaniu pod znakiem upałów. Powietrze nagrzewa się wtedy nawet do 40ºC, co oczywiście nie sprzyja zwiedzaniu. Również zimą lepiej powstrzymać się od podróży po Armenii, bo temperatura powietrza spada często poniżej -20ºC, a do tego wieją porywiste wiatry.
Baza noclegowa w Armenii coraz bardziej się rozwija. W każdym mieście powinniście bez problemu znaleźć tani nocleg. My korzystaliśmy głównie z hosteli, schronisk i prywatnych apartamentów zlokalizowanych w centrum Erywania.
Kuchnia ormiańska wpisuje się w tradycję kuchni starożytnej Azji i istnieje już od ponad trzech tysięcy lat. Jest ona bardzo różnorodna i aromatyczna, choć zbliżona po części do kuchni greckiej i tureckiej. Nazwy niektórych potraw wywodzą się z połączenia nazwy samej potrawy i naczynia, w którym ją przyrządzano. Charakterystyczne dla kuchni ormiańskiej są także potrawy przeznaczone do długiego przechowywania, stanowiące zapasy na zimę. Ormianie do perfekcji opanowali sztukę wędzenia, solenia i marynowania. Najbardziej znanym ormiańskim daniem jest lawasz. Jest to rodzaj chlebka wypiekanego w tonirze – glinianym piecu o stożkowatym kształcie, zakopanym w ziemi. Tak upieczony chleb można przechowywać nawet do sześciu miesięcy. Lawasz podawany jest praktycznie do każdego posiłku. Zawija się w niego kawałki mięsa, ser czy warzywa. Spośród dań mięsnych króluje szaszłyk (chorowac). Popularne są też potrawy z mięsa mielonego takie jak kebab. Miłośnicy gołąbków też znajdą tu coś dla swego podniebienia- tzw. dolmę. Jest to odpowiednio przygotowane i przyprawione mięso zawinięte w liściach winorośli lub młodej kapusty. Do najpopularniejszych zup należy bozbasz – zupa mięsna z ziemniakami i innymi warzywami, występująca w wielu wariantach, zupa z soczewicy (waspow sup), krczik – zupa z kiszonej kapusty oraz czchrtma – zupa drobiowa z żółtkiem. Ormiańskie przekąski są bardzo podobne do tych, które występują w Gruzji. Bardzo popularne są tu liczne owoce kandyzowane. Na targu możecie kupić układane w fantazyjne kompozycje daktyle, figi, morele, brzoskwinie, śliwki czy orzechy. Jednak najbardziej charakterystycznym dla Armenii słodyczami są sydżuchy -wytwarzane z soku winogron, mąki i orzechów włoskich. Po zastygnięciu soku na nitce powstają słodkie koraliki wypełnione orzechami. Armenia słynie również z licznych wód mineralnych. Najpopularniejsze to Jermuk i Bjni. Nazwy pochodzą od miast o tej samej nazwie. Wytwarzana jest tu również niezliczona ilość win i szampanów. Jednak najsłynniejszym alkoholem jest koniak. Produkowany jest on w Fabryce Koniaku Ararat w Erywaniu. Jego jakość określana jest w gwiazdkach. Im więcej gwiazdek tym koniak starszy=lepszy.
Jacy są Ormianie? To dość trudne pytanie – bo ilu turystów i podróżniczych doświadczeń to pewnie tyle opinii na ich temat. Wiadomo, że na swojej drodze możecie spotkać ludzi dobrych i tych złych, a ich maniery i zachowanie w większości przypadków nie będą związane z ich przynależnością do danego kraju. My mamy to wyjątkowe szczęście, że podczas naszych podróży trafiamy głównie na dobrych ludzi. Tak samo było w Armenii. Według nas Ormianie to sympatyczni i mili ludzie. Nie są tak krzykliwi i dominujący jak Gruzini. Odnieśliśmy wrażenie, że są spokojniejsi i bardziej wytonowani, a ich gościnność nie jest taka nachalna i narzucająca się. Nam się to podobało! Jak większość kaukaskich narodów również w Armenii mężczyźni nie noszą spodenek. Starsze pokolenia jest bardzo eleganckie. Panowie noszą czarne spodnie w kant i koszule z kołnierzykiem, a panie obowiązkowo spódniczka i bucik na obcasie. Młodsze pokolenie z większych miast ma z kolei tendencję do tzw. “pokazówki”. Wieczorami na głównych ulicach Erywania rozpoczyna się pokaz ekskluzywnych aut. Ulice są mega zakorkowane, a z otwartych okien wypasionych aut wystaje las “zimnych łokci”:-) No cóż każdy naród ma jakieś kompleksy. Baa daleko szukać – na krakowskim Kazimierzu też można spotkać takich kozaków:-)
Nie są wymagane żadne szczepienia dla osób podróżujących do Armenii. Publiczna służba zdrowia jest tu jednak na niskim poziomie, a opieka medyczna dla turystów odpłatna. Wizyta u lekarza to koszt rzędu 15-35 USD. W aptekach nie obowiązują recepty – nawet na antybiotyki! Należy pić wodę przegotowaną lub butelkowaną oraz dokładnie myć owoce i warzywa.
Walutą w Armenii jest dram (AMD). 1 PLN – 128,45 AMD Nie ma możliwości wymiany polskiej waluty na ormiańskie dramy. Wymiany dolarów bądź euro możecie dokonywać zarówno w oddziałach banków jak i w licznych kantorach wymiany walut. W Armenii rośnie również liczba sklepów, w których można dokonywać zapłaty kartami płatniczymi VISA, MasterCard czy MAESTRO.
Poradnik Armenia
1. Jak dotrzeć do Armenii?

Loty z Polski do Armenii
Poradnik Armenia rozpoczynamy od tematu lotów. Międzynarodowy Port Lotniczy Zvartnots położony jest w odległości około 10 km na zachód od centrum Erywania. W lipcu 2015 r. Polskie Linie Lotnicze LOT musiały zawiesić bezpośrednie połączenia Erewaniem, ale tylko tymczasowo. Z Warszawy z jedną przesiadką możecie dolecieć do Erywania m.in. z takimi przewoźnikami jak: Areoflot (przesiadka w Moskwie) czy Belavia (przesiadka w Mińsku). Koszt biletu jest niestety wysoki (powyżej 2500 zł). W związku w powyższym proponujemy Wam lot do Gruzji tanimi liniami lotniczymi (Poradnik o Gruzji), a stamtąd do Erywania dostaniecie się już bardzo prosto-pociągiem bądź marszrutką z Tbilisi.Transport do miasta z lotniska w Erywaniu
- Autobus:
- autobus N201-do Opera House, w godzinach 7:30-18:00 co 20 minut, cena ok. 150 AMD
- minibus N107-do Barekamutyun Metro, w godzinach 8:00- 20:00 co 20 min, cena ok. 200 AMD
- minibus N 108-do dworca kolejowego, w godzinach 8:00-20:00 co 20 min, cena ok. 200 AMD
- Taxi: Ceny taksówki z lotniska do centrum miasta kształtują się w granicach ok. 5 000- 8 000 AMD, a po negocjacjach możecie zbić cenę nawet do około 3 000 AMD. Targowanie się jest jak najbardziej wskazane. Aby uniknąć przykrych niespodzianek i nerwowej atmosfery przed dotarciem do celu należy zawsze uzgodnić dokładnie cenę kursu z taksówkarzem jeszcze przed wejściem do auta.
Pociąg z Gruzji do Armenii
Z Tbilisi do stolicy Armenii pociągi odjeżdżają z Dworca Kolejowego położonego przy stacji metra Station Square-Vagzlis Moedani tylko w dni parzyste (wtorek, czwartek) w godzinach 20:20 i dojeżdżają do Erywania na godzinę 7 rano. Kasy biletowe i zejścia na peron zlokalizowane są na 3 piętrze budynku Galerii Handlowej. Bilety na kuszetki trzeba zakupić z kilkudniowym wyprzedzeniem szczególnie w sezonie turystycznym. Do zakupu biletu konieczny jest paszport! Cena biletu to ok. 75 GEL za kuszetkę 4 osobową. W cenę wliczona jest też pościel. Niestety brak posiłku, ale do dyspozycji pasażerów jest wagon restauracyjny. Poza sezonem turystycznym w wagonach sypialnych wyłączona jest klimatyzacja.Transport do centrum miasta ze stacji kolejowej Sasuntsi Davit Station
Warto wiedzieć, że w Erywaniu są dwie stacje kolejowe. Pociągi z Gruzji wjeżdżają na główną stację kolejową – Sasuntsi Davit Station, z której bardzo łatwo można dojechać jedyną erywańską linią metra do interesującego nas miejsca w centrum stolicy. Większość pociągów krajowych odjeżdża natomiast ze stacji Arabkir znajdującej się w zupełnie innym miejscu miasta. Wysiadając na stacji kolejowej Sasuntsi Davit Station bardzo łatwo odnajdziecie stację metra. Schodzi się do niej do podziemi z głównej hali dworca. Wszystko jest dokładnie oznaczone i nie sposób się tam zgubić.Marszrutka z Gruzji do Armenii
Z Głównego Dworca Autobusowego w Tbilisi znajdującego się tuż przy wyjściu ze stacji metra Didube odjeżdżają marszrutki do Erywania. Cena przejazdu marszrutką to około 30 GEL, a podróż trwa ok 5-6 godzin. Marszrutka jedzie dużo krócej niż pociąg, ale podróż nią jest zdecydowanie mniej komfortowa.2. Wiza do Armenii

3. Kiedy jechać do Armenii?

4. Co warto zobaczyć w Armenii?

Najważniejsze atrakcje turystyczne w Erywaniu
Erywań nie jest może mega atrakcyjnym miastem, ale jak każda stolica jest obowiązkowym punktem każdej wycieczki. Na pewno znajdziecie w nim kilka interesujących Was atrakcji. My szczególnie polecamy:- Ulica Abowiana – to najważniejsza ulica w mieście przy której znajduje się mnóstwo zabytkowych budynków w rozmaitych stylach architektonicznych od art nouveau, art deco do socrealizmu.
- Plac Republiki – znajduje się na końcu ulicy Abowiana.Wokół niego ulokowane są najważniejsze budynki rządowe-budynek Rady Ministrów z Ministerstwem Finansów, Ministerstwo Gospodarki z salą obrad Parlamentu i siedzibą Premiera. Po drugiej stronie Placu zlokalizowane są m.in. Ministerstwo Rolnictwa czy Hotel Armenia.
- Plac Wolności – to kolejne miejsce, które warto zobaczyć. Znajduje się na nim Opera, a wokół niej roztacza się park z mnóstwem knajpek, w których można odpocząć od upałów.
- Kaskady (Centrum Sztuki Cafesjana) – są szerokie na 50 m i mają aż 572 stopnie. Są najbardziej znaną i obleganą atrakcją Erywania. Na każdym poziomie kaskad znajdują się fontanny oraz rzeźby, a wejście na ich szczyt zajmuje kilkanaście minut. Z góry rozpościera się widok na całą stolicę. Przy ładnej pogodzie widać stąd górę Ararat.
- Park Zwycięstwa – znajduje się tam pomnik Matki Armenii, muzeum militarne i lunapark.
- Błękitny Meczet– jedyny taki w Armenii. Naprzeciwko meczetu, po drugiej stronie ulicy Masztoca, znajduje się duża zabytkowa hala targowa Hajastan Market.
- Instytut Matenadaran im. św. Mesropa Masztoca, potocznie zwany Matenadaran – mieszczą się w nim dawne rękopisy ormiańskie. Od roku 1962 patronem Instytutu jest Mesrop Masztoc– twórca alfabetu ormiańskiego. Oprócz 13 tysięcy rękopisów w języku ormiańskim Matenadaran posiada rękopisy łacińskie, arabskie, hebrajskie, greckie, perskie i inne. Najstarsze rękopisy pochodzą z V wieku.
- Fabryka koniaku Ararat – coś dla miłośników mocniejszych trunków.
Co warto zobaczyć w okolicach Erywania?
W okolicach Erywania znajdziecie również sporo atrakcji turystycznych, które warto odwiedzić. My szczególnie polecamy wycieczkę do:- Monastyru Geghard – jest wykutym w skale kościołem znajdującym się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. W dawnych czasach w klasztorze Geghard przechowywany był grot włóczni, którym podobno przebito bok ukrzyżowanego Chrystusa, stąd też nazwa klasztoru oznaczająca świętą włócznię. Klasztor wygląda jak przylepiony do zbocza skalistego kanionu. W skałach otaczających kościół wydrążone zostały liczne cele dla mnichów, a przestrzeń pomiędzy wejściami została ozdobiona kamiennymi krzyżami – chaczkarami. Monastyr robi wrażenie mrocznego i tajemniczego. Wejście do monastyru jest bezpłatne.
- Garni – to świątynia boga słońca, położona w przecudnej okolicy nad urwiskiem wąwozu rzeki Azat. To jedyny taki zabytek w Armenii nawiązujący swoim charakterem do antycznych świątyń grecko-rzymskich. Świątynia pochodzi z I wieku i przypomina ateński Partenon. Bilet wstępu kosztuje 1000 AMD, a jeśli macie nieco więcej czasu to polecamy dodatkowo przespacerować się po wiosce Garni położonej u stóp świątyni.
Jezioro Sewan i Sewanawank
- Jezioro Sewan to najpopularniejsze miejsce na wypoczynek w Armenii, zwane jest potocznie “armeńską riwierą”. Latem temperatura wody nagrzewa się ponoć nawet do 20 stopni Celsjusza. Wokół jeziora zlokalizowane są liczne hotele i campingi, które niestety poza sezonem pozamykane są na głucho. Nie polecamy wypoczynku w tym miejscu w czerwcu, bo odnosi się wrażenie, że nie ma tam żywej duszy, plaże są nieprzygotowane, brudne i lata nad nimi pełno muszek.
- Sewanawank – to dwa kościoły: Apostołów i Matki Bożej znajdujące się na wzgórzu z przepięknym widokiem na jezioro Sewan.
Inne atrakcje Armenii
- Wanadzor – to jeden z najpopularniejszych kurortów w kraju otoczony górami. Położony jest wśród dębowo-bukowych lasów, otoczony kilkoma jeziorkami, a na bazie występujących tu wód mineralnych powstały liczne sanatoria.
- Jezioro Kari – mimo iż dojazd do niego jest znacznie utrudniony, to gorąco zachęcamy do wyprawy w to cudowne miejsce – nie jest tak modne i zatłoczone turystycznie! Jezioro leży na wysokości 3190 m.n.p.m, a u jego stóp zlokalizowana jest stara stacja meteorologiczna i schronisko z restauracją, w którym można przenocować. Z tego miejsca wyrusza się na podbój góry Aragac – najwyższego (4095 m n.p.m) szczytu Armenii.
- Klasztor Chor Wirap w Lusart – znajduje się 8 km na południe od miasta Artaszat tuż przy granicy z Turcją. Jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc pielgrzymkowych w Armenii.
- Katedra w Eczmiadzynie – została wybudowana w latach 301-303 n.e. i jest najstarszą świątynią chrześcijańską w kraju. Katedra słynie z pięknych fresków oraz bogatych zbiorów przedmiotów liturgicznych. Sam Eczmiadzyn to miasto pielgrzymów tak jak nasza Częstochowa.
- Katedra Zwartnoc – to znajdujące się niedaleko Eczmiadzynu ruiny. Katedra miała przyćmić majestatem świątynię w Eczmiadzynie. Kompleks powstał w VII w.
- Klasztor Tatew – to jeden z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w Armenii położony w okolicy miasta Goris. Monastyr umiejscowiony jest na stromych, skalistych zboczach i ma charakter obronny. Na dziedzińcu klasztoru znajduje się Gawazan – tańcząca kolumna.
- Klasztor Noravank – jest przepięknie umiejscowiony w wąwozie wśród urwisk skalnych, tzw. “czerwonych skał”. Monastyr był kiedyś niezwykle ważnym ośrodkiem kulturalno-duchowym Armenii.
5. Jak poruszać się po Armenii?

Transport lokalny w Erywaniu
Centrum Erywania jest bardzo kompaktowe i do głównych atrakcji stolicy można dostać się na piechotę. Musicie jednak uważać na przestrzeganie przepisów, bowiem przy przejściu przez ulicę w niedozwolonym miejscu możecie zapłacić mandat w wysokości ok. 3000 AMD. Leniwym polecamy metro, trolejbusy bądź taksówki.- Metro w Erywaniu
- Trolejbusy, autobusy i marszrutki w Erywaniu
- Taxi w Erywaniu
Poruszanie się po Armenii i poza nią:
W Erywaniu istnieją 2 oficjalne dworce autobusowe, ale praktycznie na każdym kroku można zobaczyć autokary gotowe do podróży do różnych miejsc w Armenii.- Dworzec autobusowy Yerevan Central Bus Station – zlokalizowany jest przy Admiral Isahakov Avenue i odjeżdżają z niego autobusy do Stambułu, Aleppo i Gruzji. Jest tu również mnóstwo autobusów regionalnych, które zawiozą Was do wybranych miast w Armenii. Dworzec czynny jest 24 godz./ dobę, a kasy biletowe znajdują się w holu głównym. Niestety nie ma tu oznaczeń w języku angielskim.
- Dworzec autobusowy Kanakeri Bus Station – znajduje się na północnych przedmieściach Erywania przy autostradzie prowadzącej do Tbilisi. Obsługuje autobusy podążające w północne regiony Armenii i region Gavar.
- Przy Głównym Dworcu Kolejowym też znajdziecie marszrutki jadące do Tbilisi, Sadakhlo i Doliny Ararat.
- Autokary do Iranu odjeżdżają spod Hotel Erebuni znajdującego się tuż przy Placu Republiki (w dziedzińcu za Pocztą Główną). Tam też znajduje się perskie biuro podróży, w którym możecie zakupić bilet. Autobusy odjeżdżają kilka razy w tygodniu. Przy zakupie biletu trzeba okazać ważną wizę irańską.
- Trasa Erywań- Jezioro Sewan – koszt 7000 AMD
- Trasa Jezioro Sewan- Jezioro Kari góra Aragac) – koszt 15 000AMD (czas podróży ok. 4 godziny)
- Jezioro Kari (góra Aragac)- Erywań – koszt 10 000 AMD (czas podróży ok. 2 godziny)
- Trasa Erywań- granica z Iranem – koszt 20 000 AMD (czas podróży ok. 9 godzin)
6. Noclegi w Armenii

Gdzie nocować w Erywaniu?
- Hostel In Yerevan
Noclegi nad Jeziorem Kari (góra Agarac) w Erywaniu
- Schronisko przy starej stacji meteorologiczne
7. Kuchnia ormiańska

8. Ludzie w Armenii
9. Religia w Armenii
Armenia przyjęła chrześcijaństwo jako pierwsze państwo na świecie na początku IV wieku. Zatem 95% Ormian należy do Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, na którego czele stoi katolikos z siedzibą w Eczmiadzynie. Około 4% populacji należy do kościoła ormiańsko-katolickiego. Oddzielną grupę religijną stanowią Jezydzi. Kulturowo Armenia zbliżona jest do krajów śródziemnomorskich, więc nie obowiązują tu szczególne normy ubioru – zwłaszcza w odniesieniu do kobiet. Trzeba jednak pamiętać, że wchodząc do kościoła kobieta powinna mieć przykryte ramiona (głowa może pozostawać odkryta), a mężczyzna nosić spodnie z długimi nogawkami.10. Język w Armenii
Językiem urzędowym jest ormiański, lecz bez większego problemu można porozumieć się po rosyjsku. Wśród młodszego pokolenia coraz bardziej popularny staje się język angielski. Często możecie spotkać się z ludźmi, którzy rozumieją język polski.11. Bezpieczeństwo w Armenii
Armenia to bezpieczny kraj. Zagrożenie przestępczością pospolitą oczywiście tu występuje, zresztą tak jak wszędzie. Drobne kradzieże zdarzają się szczególnie w miejscach często odwiedzanych przez turystów, jak również na targach czy bazarach. Chodząc po górach musicie uważać na licznie występujące w Armenii jadowite gatunki węży i skorpionów. Dodatkowo w Armenii wielu kierowców łamie przepisy ruchu drogowego, w tym zasady pierwszeństwa pieszych na przejściu. Uważajcie zatem na pasach! Uwaga: unikajcie podróżowania po obszarach położonych w pobliżu granicy z Azerbejdżanem (prowincja Tawusz), gdyż zdarzają się tam incydenty zbrojne związane z konfliktem karabachskim. Odradzamy też wycieczki do tzw. Republiki Górskiego Karabachu ze względu na jej nieuregulowany status międzynarodowy.12. Dni wole od pracy
Oficjalnie dniami wolnymi od pracy sobota i niedziela. Poza bazarami handel w Armenii opiera się dobrze zaopatrzonych sklepach. Działają one od 12 nawet do 24 godzin na dobę, również w dni wolne.13. Szczepienia do Armenii

14. Waluta w Armenii
