Nowa Huta to dzielnica Krakowa, którą przyjezdni od zawsze omijali szerokim łukiem. Jawiła się im jako ta najbardziej niebezpieczna, zbyt odległa i brzydka. Doskonale pamiętamy jak te kilkanaście lat temu, kiedy przeprowadziliśmy się do Krakowa wszyscy przestrzegali nas przed Nową Hutą. Kradzieże, napady, rozboje i kibicowskie porachunki między zwaśnionym krakowskimi klubami były tam ponoć na porządku dziennym. Krążyły legendy o tym, że studenci mieszkający w Hucie w obawie przed napaścią wybierali się do sklepu grupkami. Po zmroku nikt nie wyścibiał nosa z akademika czy wynajmowanego mieszkania. Strach skutecznie odstraszał przed wizytą w okolicy i chęcią poznania dzielnicy. Na szczęście w ostatnich latach Nową Hutę „odczarowali” mieszkańcy. Stali się oni jej główną siłą napędową i udowodnili jej niezwykłą atrakcyjność. Gro z naszych znajomych zaczęła się do Huty przeprowadzać, bo wschodnia część Krakowa to zielone płuca miasta. Tu miło spędza się czas i odpoczywa. Zapraszamy Cię na zwiedzanie Nowej Huty! Mamy nadzieję, że podczas kolejnej wizyty w Krakowie zechcesz poznać ją osobiście.
Spis treści
Nowa Huta – historia, architektura, osiedla
Nowa Huta jest najmłodszą XVIII dzielnicą Krakowa. Została włączona w granice miasta Krakowa dopiero w roku 1951. Obejmuje ona tereny dawnych podkrakowskich wsi: Mogiła, Czyżyny, Pleszów, Bieńczyce, Krzesławice, Mistrzejowice i Branice. Decyzję o jej budowie jako kombinatu metalurgicznego i przylegającego do niego socjalistycznego miasta dla pracowników i robotników huty stali podjęto w 1949 r.
Nowa Huta miała być przeciwieństwem inteligenckiego, konserwatywnego Krakowa określanego w czasach PRL-u „chorym miastem”, w którym komunistom nie udało się zmienić struktury społecznej. Miała pogrzebać katolickie i antysocjalistyczne poglądy Krakowian. Miała też stać się miastem idealnym i wizytówką Polski na świecie. Nadano jej czytelny plan urbanistyczny i zbudowano w iście socrealistycznym stylu opartym na renesansowej architekturze pomieszanej z amerykańską koncepcją tzw. jednostki sąsiedzkiej.
Mimo usilnych starań komunistów Nowa Huta nie stała się ostoją proletariatu. Do dnia dzisiejszego w starej części Nowej Huty zachował się jednak jej wyjątkowy układ urbanistyczny, a wizyta w Nowej Hucie to jak podróż do czasów PRL-u.
Sercem dzielnicy jest Plac Centralny, w kształcie pięcioboku, od którego odchodzi Aleja Róż stanowiąca główną jego oś oraz dwie aleje (Aleja Generała Stanisława Andersa i Aleja Solidarności) rozchodzące się pod kątem 45 stopni. Ta ostatnia prowadzi wprost do kombinatu. Pomiędzy alejami zaprojektowano kwartały mieszkalne. W każdym z nich koncentrują się mieszkańcy. Tutejsze adresy od zawsze podawane są jako osiedla, a nazwy ulic nie mają znaczenia. Mieszkańcy operują nazwami poszczególnych kwartałów do dziś: Osiedle Teatralne, Osiedle Krakowiaków, Osiedle Teatralne, Osiedle Centrum E, itp. „Tu nikt nie mieszka przy ulicy, tylko na osiedlu” – jak mówią sami mieszkańcy Nowej Huty.
Jeśli interesują Cię bardziej oczywiste atrakcje Krakowa zajrzyj do naszego posta „Kraków na weekend. Co warto zobaczyć w 2 dni w Krakowie”. Oprócz takich atrakcji jak: Rynek Główny, Wawel czy Kazimierz znajdziesz w nim gotową trasę zwiedzania Krakowa.
Zwiedzanie Nowej Huty
Zwiedzanie Nowej Huty to jak podróż po małym wycinku rosyjskiej stolicy. Tak to czujemy. Wizualnie jej stara część to taka mini Moskwa i absolutnie nikogo tym porównaniem nie chcemy urazić. Wręcz przeciwnie, układ urbanistyczny starej części Nowej Huty wzbudza w nas podziw. Mamy nadzieję, że i Tobie się tam spodoba. Tu wszystko jest postanawiane jakby pod linijkę, jest mnóstwo wolnej przestrzeni, a niskie budynki, mimo iż nie należą do najpiękniejszych nie dają wrażenia przytłoczenia.
Nowa Huta jest najbardziej zieloną dzielnicą Krakowa. Spacer w tunelach drzew posadzonych wzdłuż alei to naprawdę świetna odskocznia od ciasno zabudowanego centrum Krakowa. Wizytówką dzielnicy są zielone parki: Park Zalew Nowohucki, Łąki Nowohuckie, XVIII-wieczne starorzecze Wisły czy Lasek Mogilski będący pozostałością dawnej, podmokłej puszczy. Na terenie Nowej Huty oprócz zabudowy tak charakterystycznej dla wczesnych lat PRL-u znajdziesz również liczne dwory i pałace oraz ciekawe obiekty sakralne, o których zaraz Ci więcej opowiemy.
Nowa Huta i jej atrakcje
1. Plac Centralny Imienia Ronalda Reagana
Zwiedzanie Nowej Huty proponujemy rozpocząć w jej sercu. Plac Centralny Imienia Ronalda Reagana to żywy dowód na istnienie niezwykłego planu urbanistycznego Nowej Huty. W jego środku planowano wznieść Ratusz Miasta Nowa Huta, a socjalistyczne budynki okalające plac miały pomieścić siedziby organizacji politycznych i społecznych, urzędy, bank i sąd. Nie powstały.
Dziś Plac Centralny w Nowej Hucie przeznaczony jest głównie dla spacerowiczów. Pełni też rolę ważnego węzła komunikacyjnego i punktu przesiadkowego w Krakowie. Na szczególną uwagę zasługują otaczające go budynki, których przepiękne arkady przykrywają niektóre partery sklepowe, a niektóre balkony przywołują na myśl renesansowe loggie.
Jeśli lubisz oglądać pomniki to po drugiej stronie Alei Jana Pawła II znajdziesz Pomnik Solidarności „Bądź wierny, idź„. Kilka metrów dalej na Osiedlu Centrum E w budynku dawnego kina „Światowid” mieści się Muzeum Nowej Huty ukazujące dzieje dawnego miasta i pokazujące to, co było w PRL-u było złe i zbrodnicze oraz wskazujące na pozytywne postawy i osiągnięcia ludzi żyjących w tej epoce.
2. Nowohuckie Centrum Kultury (NCK)
Tuż nieopodal Placu Centralnego przy Alei Jana Pawła II znajduje się Nowohuckie Centrum Kultury. To ciekawe miejsce na mapie dzielnicy. Powstało ono w latach 70-tych w miejscu planowanego tam teatru, który ostatecznie mieści się w innej części Nowej Huty. NCK dysponuje jedną z największych w Krakowie scen teatralnych, na deskach której wystawiane są liczne spektakle teatralne, muzyczne, taneczne, baletowe oraz kabaretowe. Tu również odbywają się liczne imprezy cykliczne o charakterze festiwalowym takie jak np. Nowohucki Festiwal Sztuki. Po więcej informacji odsyłamy Cię na oficjalną stronę Nowohuckiego Centrum Kultury.
Mimo, iż obecnie teren wokół NCK jest w remoncie warto także zobaczyć uliczny mural przy NCK. Znajduje się on w przejściu prowadzącym w kierunku Łąk Nowohuckich. W drodze powrotnej koniecznie musisz skosztować kiełbaski z grilla w „Max Grill” przy parkingu NCK.
3. Aleja Róż
Aleja Róż to jedna z głównych arterii dzielnicy i jedna z najpopularniejszych atrakcji Nowej Huty. Odchodzi wprost od Placu Centralnego. Aleję zaplanowano zgodnie z założeniami ideowymi jako trasę pochodów i manifestacji. Zgodnie z nazwą w latach 60 i 70- tych wzdłuż całego swojego przebiegu obsadzona była rabatami róż. W latach 1973-1989 stał tu również pomnik Lenina, czyli słynny nowohucki „kroczący Lenin” zaprojektowany przez Mariana Koniecznego. Dziś „King Konga” można podziwiać w miasteczku osobliwości High Chaparall pod Sztokholmem.
Aleja Róż tylko w swoim początkowym odcinku, tj. od strony Placu Centralnego między Osiedlem Centrum B i Centrum C jest deptakiem. I właśnie na tym odcinku znajdziesz kultową socjalistyczną restaurację „Stylowa”, utrzymaną w duchu epoki, do której proponujemy Ci zajrzeć. Jeśli jesteśmy w temacie kulinariów to wejdź również do słynnego Baru Mlecznego Centralny. Jego wystrój przeniesie Cię do głębokiego PRL-u. Aleja Róż na pozostałym swoim odcinku przeznaczona jest dla ruchu kołowego.
4. Park Ratuszowy
Podążając Aleją Róż w głąb Nowej Huty dotrzesz do małego Parku Ratuszowego. To idealne miejsce na krótki odpoczynek przed dalszym zwiedzaniem. Tu również możesz podejrzeć jak miejscowi seniorzy umilają sobie czas wolny. Jedną z ich ulubionych rozrywek jest gra w szachy na specjalnie przygotowanych do tego stolikach szachowych. Mijając charakterystyczną betonową rzeźbę zwaną potocznie Rybą udaj się następnie w kierunku Muzeum Czynu Zbrojnego.
5. Muzeum Czynu Zbrojnego w Krakowie z Czołgiem IS-2
Muzeum Czynu Zbrojnego w Nowej Hucie to unikatowe muzeum w skali Polski. Zgromadzono w nim osobiste pamiątki hutników i kombatantów walczących w Legionach Piłsudskiego, w Powstaniu Wielkopolskim i Powstaniach Śląskich. Gro z nich pochodzi wprost od żołnierzy I i II Armii WP, więźniów obozów koncentracyjnych, żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych i partyzantów. Głównymi eksponatami muzeum są: mundury polskich i radzieckich żołnierzy, partyzantów, broń, ordery, odznaczenia i medale oraz rozkazy bojowe, gazety i zdjęcia. Na uwagę zasługuje również stojący przed muzeum Czołg IS-2. Muzeum Czynu Zbrojnego mieści się na Osiedlu Górali 23, a po więcej informacji odsyłamy Cię na jego oficjalną stronę.
Jeśli chciałbyś zobaczyć inną ciekawą dzielnicę Krakowa, zapraszamy Cię na spacer po krakowskiej Dzielnicy Podgórze!
6. Zalew Nowohucki
To nie koniec atrakcji Nowej Huty. Przed Tobą kolejne perełki, które polecamy Ci zobaczyć. Jedną z nich jest Park Zalew Nowohucki z mieszczącym się w jego sercu sztucznym zbiornikiem wodnym. Zalew Nowohucki to jedno z ulubionych miejsc mieszkańców Nowej Huty. Zieleń wyłania się tam praktycznie z każdego zaułka. Można tam odpocząć i nasycić oczy pięknymi widokami.
Oprócz spacerowych alejek, ścieżek rowerowych i ławek usytuowanych w cieniu starych drzew dostępne są również liczne atrakcje dla dzieci w postaci placów zabaw. Przy zalewie mieści się plaża. Działa też wypożyczalnia kajaków, łódek i rowerów wodnych. Na zalewie ulokowana jest wysepka, zwana Małpim Gajem, na której żyje zagrożona wyginięciem fauna i flora. Jakby tego było mało na terenie 15 ha powierzchni parku wkrótce powstanie tężnia.
7. Dworek Jana Matejki w Krzesławicach
Z Zalewu Nowohuckiego krótkim spacerem przez mały mostek na rzece Dłubnia dojdziesz do uroczego dworku, który w XVIII wieku należał do Hugona Kołłątaja. W 1876 r. posiadłość zakupił Jan Matejko. Odnowił ją i powiększył o pracownię letnią i ganek według własnego projektu. Krzesławice były ulubionym miejscem odpoczynku malarza. Nie ma się co dziwić, bo dworek jest iście uroczy i otoczony ogromnym, zielonym parkiem. Obecnie w dworku mieści się Muzeum Pamiątek po Hugonie Kołłątaju i Janie Matejce. Ze swojej strony proponujemy Ci zajrzeć również do drewnianego Kościoła filialnego św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej Szkaplerznej w Krakowie-Krzesławicach mieszczącego się tuż nieopodal dworku.
8. Huta im. Tadeusza Sendzimira
Zwiedzanie Nowej Huty nie byłoby kompletne bez wizyty w Centrum Administracyjnym Huty im. Tadeusza Sendzimira. Dwa bliźniacze gmachy prowadzące na teren huty są najbardziej reprezentatywnym dziełem socrealizmu w Polsce. Ze względu na swój charakter nawiązujący do renesansowych i barokowych pałaców włoskich potocznie określane są jako: Watykany i Pałace Dożów. W czasach PRL-u 30% produkcji huty eksportowano głównie do krajów socjalistycznych. Wizytę w tym miejscu składał m.in. Nikita Chruszczow i Fidel Castro. Huta stali była też jednym z największych ośrodków „Solidarności” w Polsce. Miały tu miejsce liczne strajki. Obecnie fabryka jest własnością hinduskiej korporacji ArcelorMittal uchodzącej za największego producenta stali na świecie. Na jej terenie znajduje się Izba Pamięci Solidarności.
9. Kopiec Wandy
Kraków ma Kopiec Kościuszki, Kopiec Piłsudskiego czy Kopiec Kraka. Nowa Huta ma Kopiec Wandy. Legendy głoszą, że jest on mogiłą księżniczki Wandy. Córka założyciela Krakowa – króla Kraka nie chciała zgodzić się na małżeństwo z legendarnym królem Alamanów Rytygierem. Ten w akcie zemsty zaatakował królestwo Polaków. Księżniczka stanęła więc na czele armii obrońców. Jej niezwykła uroda sprawiła jednak, że armia najeźdźców odmówiła walki. Rytygier zginął w czasie najazdu, a Wanda w podzięce bogom za wygraną popełniła samobójstwo rzucając się do Wisły. Ponoć jej ciało wypłynęło w okolicy podkrakowskiej wsi Mogiła i zostało pochowane na nadwiślańskim wzgórzu. Kopiec usypano prawdopodobnie w VII lub VIII wieku. Ze wszystkich kopców w Krakowie ten jest zdecydowanie najmniejszy.
10. Kościół św. Bartłomieja
Spod Kopca Wandy proponujemy Ci udać się do dwóch wyjątkowych zabytków sakralnych położonych na terenie Nowej Huty. Pierwszym z nich jest uroczy, drewniany Kościół Św. Bartłomieja. Został wzniesiony w 1466 r. przez cieślę Macieja Mączkę. Jest to kościół trójnawowy, a w jego wnętrzu. na uwagę zasługuje barokowa polichromia imitująca architekturę.
11.Opactwo Cystersów Kraków – Mogiła
Zaraz przy Kościele św. Bartłomieja po drugiej stronie ulicy Klasztornej w dawnej wsi Mogiła dostrzeżesz jeden z najważniejszych ośrodków życia duchownego Małopolski. To siedziba Cystersów, którzy wznieśli tu romańsko-gotycki kościół Wniebowzięcia Matki Bożej i św. Wacława. W kościele na uwagę zasługują zabytki malarstwa oraz rzeźby, a wśród nich renesansowe malowidła ścienne Stanisława Samostrzelnika i krucyfiks w sanktuarium Krzyża Świętego. W przyklasztornym ogrodzie znajduje się plac Jana Pawła II z ołtarzem polowym i stacjami Drogi Krzyżowej.
12. Łąki Nowohuckie
Na koniec zwiedzania Nowej Huty proponujemy Ci odpoczynek na Łąkach Nowohuckich. To przyrodnicza perełka Krakowa. Obejmują one obszar około 68 ha i są idealnym miejscem do spacerów. Zamieszkuje je ponad 300 gatunków roślin oraz ponad 70 gatunków ptaków. Razem z Laskiem Mogilskim i korytarzem rzeki Dłubni stanowią jedne z najbogatszych miejsc pod względem przyrodniczym w Krakowie.
Nowa Huta – informacje praktyczne
1. Nowa Huta – gdzie zjeść
Dzielnica Nowa Huta z roku na rok coraz bardziej otwiera się na turystów. Nie ma tam aż tylu restauracji, barów czy kawiarni co na Rynku czy Kazimierzu, ale na pewno znajdziesz w oryginalne miejsca rodem z PRL-u. Ze swojej strony szczególnie polecamy Ci:
Restauracje, grill i bar:
- Restauracja Stylowa (adres: Osiedle Centrum C3) – socjalistyczna restauracja utrzymana w duchu epoki. Zdania co do serwowanego w niej jedzenie są mocno podzielone, ale fakt jest taki, że jest to najstarsza restauracja w Nowej Hucie działająca od 1956 roku.
- Skarbnica Smaku (adres: os. Centrum C1) – restauracja mieści się w budynku danej księgarni Skarbnica. W menu znajdziesz najlepsze dania z PRL-u tj. kotlet schabowy z kością dla Lenina, pierogi z gęsiną, befsztyk tatarski czy deser krem sułtański.
- Kurczaki na Przy Arce (adres: aleja Generała Władysława Andersa) – kultowa knajpka w Nowej Hucie. W zielonym otwartym 24h na dobę kiosku od ponad dwudziestu lat sprzedawane są kurczaki z rożna i frytki z legendarną posypką. Miejsce nie wygląda zachęcająco, ale kurczak jest prima sort.
- Max Grill (adres: parking przy Nowohuckim Centrum Kultury) – serwuje znane wszystkim nowohucianom kiełbaski z grilla.
Kawiarnie:
- Café Nowa Księgarnia (Osiedle Zgody 7) – to kawiarnia, w której oprócz pysznej kawy można też poczytać książkę. Bardzo klimatyczne miejsce, w którym mieści się również księgarnia i punkt informacji turystycznej.
- Łancafe (adres: Osiedle Centrum E 25) – urocze miejsce nawiązujące swoją nazwą do Łąk Nowohuckich. Można w nim napić się kawy i zjeść kawałek pysznego ciasta. Kawiarnia jest malutka, ale niezwykle przytulna. Miejsce to prowadzi przesympatyczna Pani, która na emeryturze postanowiła spełnić swoje marzenie o posiadaniu kawiarni.
Lodziarnie:
- Good Lood (adres: Osiedle Centrum C) – lodziarnia Good Lood wdarła się na krakowski rynek kilka lat temu i z miejsca zyskała rzeszę fanów. Lody mają nietypowe smaki, a porcje są naprawdę spore. Na terenie Krakowa Good ma kilka lokalizacji w tym w Nowej Hucie.
- Lodowa Huta (adres: Osiedle Centrum C 9) – malutka rodzinna lodziarnia serwująca przepyszne lody
2. Jak dotrzeć do Nowej Huty z centrum Krakowa
ROWEREM
Na Nową Hutę z centrum Krakowa dojedziesz na rowerze. Trasa z centrum przez ul. Lubicz, Mogilską i Aleje Jana Pawła II do Placu Centralnego w Nowej Hucie liczy około 8 km i na jej pokonanie trzeba przeznaczyć 30 min. W większości trasa prowadzi po ścieżkach rowerowych.
KOMUNIKACJĄ MIEJSKĄ
Nowa Huta jest świetnie skomunikowana z centrum Krakowa. Bez problemu dotrzesz tam również komunikacją miejską.
- Tramwaj linii 4 i 70 – spod Dworca Głównego w Krakowie i Galerii Karkowskiej z przystanku Teatr Słowackiego do przystanku Plac Centralny w Nowej Hucie
Cena biletów komunikacji miejskiej w Krakowie [aktualizacja 2022]
- Bilet 20 min – 4 zł normalny i 2 zł ulgowy
- Bilet 60 min lub jeden przejazd – 6 zł normalny i 3 zł ulgowy
- Bilet 90 min – 8 zł normalny i 4 zł ulgowy
Bilety na komunikację miejską kupisz w automacie na przystanku lub automatach biletowych znajdujących się w tramwaju/autobusie. Zazwyczaj potrzebne są drobne. Nowsze pojazdy zaopatrzone są w automaty, w których można zapłacić kartą. Pamiętaj, aby po zakupieniu biletu skasować go w kasowniku! Z centrum Krakowa na Plac Centralny musisz zaopatrzyć się w bilet 60 min.
AUTEM
Do Nowej Huty możesz też dojechać własnym autem. Najlepiej zaparkować samochód wzdłuż Alei Jana Pawła II koło Nowohuckiego Centrum Kultury lub na parkingu NCK.
3. Nowa Huta noclegi
Kraków ma bardzo bogatą bazę noclegową. Do wyboru masz liczne hostele, hotele, apartamenty czy mieszkania Airbnb. Jeśli chciałbyś na czas wizyty w Krakowie zamieszkać w Nowej Hucie to polecamy Ci:
- Ibis Styles Kraków Santorini – to 3* hotel położony tuż obok Zalewu Nowohuckiego. Mieliśmy okazję być w nim osobiście. Wystrój hotelu nawiązuje do Alei Róż i Tajemniczego Ogrodu. Wszędzie są piękne motywy kwiatowe, a każde piętro urządzone jest w innym kolorze.
Kraków Nowa Huta mapa
*Linki w tym poście są tzw. linkami afiliacyjnymi, tzn. jeśli zarezerwujesz nocleg, to my otrzymamy za to drobną prowizję, którą przeznaczamy na utrzymanie bloga (serwer, domena, itp.) oraz tworzenie nowych bezpłatnych treści. Z góry dziękujemy za pomoc w rozwoju bloga :-)