Góry Sowie to jedne z najbardziej tajemniczych gór w Polsce. Najstarsza część Sudetów ma swoje legendy i mroczne sekrety, których pilnie strzeże od wieków. Działają one jak wabik na wyobraźnię. Wywołują skrajne emocje: od zachwytu po dreszcz przerażenia. Ten niewysoki masyw górski na Dolnym Śląsku to idealna propozycja na weekendowy aktywny wypoczynek dla każdego. Znajdziesz w nim nie tylko świetnie przygotowane trasy pieszo-rowerowe, ale i gro niezwykłych atrakcji. Większość z nich opatrzona jest miłosnymi historiami, dworskimi intrygami, konszachtami i scenami zazdrości. Wszystkie umiejscowione są w malowniczej scenerii wąwozów, dolin i wzgórz, których wierzchołków strzegą miejscowe duchy. O ile same Góry Sowie są niezwykle przyjazne dla zwiedzających, tak ich podziemia skrywają mroczne fakty. Wszystko to za sprawą hitlerowców, którzy stworzyli w Górach Sowich podziemny Kompleks Riese – największy projekt górniczo-budowlany nazistowskich Niemiec. Tajemnicze budowle, korytarze i sztolnie, które pozostawili po sobie naziści na pewno rozbudzą Twoją wyobraźnię i będą ogromną lekcją historii.
Spis treści
Góry Sowie – najciekawsze szlaki piesze
Góry Sowie to niewysokie pasmo górskie położone w Sudetach Środkowych, które rozciąga się na przestrzeni około 26 kilometrów i zajmuje obszar 280 km2. W jego sercu utworzono Park Krajobrazowy Gór Sowich. Składa się on z dwóch części: głównej obejmującej centralną część Gór Sowich z najwyższym szczytem jakim jest Wielka Sowa i drugiej mniejszej części obejmującej masyw Włodarza. Przez Park Krajobrazowy Gór Sowich przebiega wiele ścieżek pieszo- rowerowych, wśród których największą popularnością cieszą się te prowadzące na: Wielką Sowę, Małą Sowę, Kalenicę i Sokolicę. Ze szczytów Gór Sowich rozpościera się piękny widok na całe Sudety. Przy odrobinie szczęścia na terenie Gór Swoich możesz spotkać muflony – przedstawicieli dzikich owiec, sarny, jelenie czy dziki. Góry Sowie są również domem dla nietoperzy i sów.
I. Wielka Sowa (1015 m n.p.m.)
Wielka Sowa to najwyższy i najczęściej odwiedzany szczyt Gór Sowich. Zaliczana jest ona do Korony Gór Polski. Wokół szczytu dostępnych jest mnóstwo szlaków turystycznych, tras rowerowych oraz tras do narciarstwa biegowego. Znajduje się tu również nieczynny wyciąg orczykowy. To co na Wielką Sowę przyciąga turystów najbardziej to stara ponad 100 letnia kamienna wieża widokowa. W pogodny dzień, rozpościera się z niej widok na Góry Sowie i Sudety. Jako ciekawostkę dodamy, że wieża widokowa jest symbolem miasta Pieszyce i znajduje się w herbie tego miasta. Wieża widokowa na Wielkiej Sowie w sezonie letnim czynna jest codziennie, w sezonie zimowym (od października do maja) tylko w weekendy. Bilet wstępu na wieżę to koszt około 6 zł (normalny).
Przy wieży widokowej na Wielkiej Sowie znajdują się stanowiska do samodzielnego grillowania. Jest również punkt, w którym można zakupić kiełbaskę na grilla, napoje i drobne przekąski. Jeśli mamy być szczerzy miejcie to nie wywołało w nas zachwytu. Było strasznie zatłoczone, gwarne i skomercjalizowane. Ale to tylko nasze skromne spostrzeżenie.
Szlaki na Wielką Sowę:
Na Wielką Sowę prowadzi kilka szlaków. Najbardziej popularne to:
- szlak czerwony z Przełęczy Jugowskiej (czas przejścia w jedną stronę około 1h) – zdecydowanie najłatwiejszy i najbardziej oblegany szlak ze wszystkich
- szlak czerwony z Przełęczy Sokolej (czas przejścia w jedną stronę około 1h)
- szlak żółty w Walimia (czas przejścia w jedną stronę około 1:15h) – wybierając ten szlak zdobędziesz przy okazji Małą Sowę
- szlak żółty z Kamionek (czas przejścia w jedną stronę około 2:15h)
- szlak żółty z Pieszyc (czas przejścia w jedną stronę około 3:10h)
- szlaki zielony i niebieski z Rościszowa przez Przełęcz Walimską (czas przejścia w jedną stronę około 3:30h) – ten szlak szczególnie polecamy ze względu na niewielką ilość turystów mijanych na trasie
II. Mała Sowa (972 m n.p.m.)
Mała Sowa to drugi najwyższy szczyt Gór Sowich. Na jego szczycie znajduje się punkt widokowy, a zbocza porośnięte są lasami. Przez szczyt Małej Sowy prowadzi szlak żółty na Wielką Sowę zwany Carską Drogą.
Małą Sowę możesz zatem zdobyć podczas jednej wędrówki na Wielką Sowę, jeśli wybierzesz żółty szlak prowadzący z Walimia.
III. Kalenica (964 m n.p.m.)
Kalenica to trzeci najwyższy szczyt Gór Sowich. Naszym zdaniem zdecydowanie lepszy i najmniej oblegany niż dwa pozostałe szczyty. Na Kalenicy wznosi się stalowa wieża widokowa, na której platformę widokową prowadzi 70 stalowych schodów. Ze szczytu wieży rozpościera piękna panorama Bielawy, Jugowa, Gór Sowich, Gór Stołowych, Bystrzyckich i Złotych. Kalenica zaraz po wybudowaniu na jej szczycie platformy widokowej określana była często jako Turmberg (Góra Wieża). Dziś tej nazwy nikt już nie używa.
Jeśli jesteś wprawionym wędrowcem i nie straszne jest Ci kolejne 17 km w nogach to z Kalenicy możesz iść dalej czerwonym szlakiem aż do Twierdzy Srebrna Góra. Na trasie miniesz Bielawską Polankę, przełęcz Woliborską i przełęcz Srebrna.
Szlaki na Kalenicę:
- szlak czerwony z Przełęczy Jugowskiej przez Schronisko PTTK Zygmuntówka (czas przejścia w jedną stronę około 1:15h) – początkowy odcinek za Zygmuntówką do szczytu Rymarza jest dość stromy
- szlak niebieski i zielony z Leśny Dworek (czas przejścia w jedną stronę 2:15h)
Góry Sowie – schroniska
Na terenie Gór Sowich znajduje się kilka schronisk. Najpopularniejsze z nich to:
- Schronisko PTTK Zygmuntówka – położone jest na stoku Rymarza 740 m n.p.m. i jest jednym z nielicznych przedwojennych schronisk w Górach Sowich, które ocalało. Tuż obok niego zlokalizowany jest wyciąg narciarski stacji narciarskiej Jugów Park – Na Stoku Rymarza, a z samego schroniska rozpościerają się piękne widoki. Warto udać się w jego okolice przed zachodem słońca. Najszybsze dojście do schroniska znajduje się od Przełęczy Jugowskiej (około 15 min). Schronisko dysponuje 31 miejscami noclegowymi w pokojach 2, 4, 6 i 8 osobowych. Po więcej informacji odsyłamy Cię na stronę Zygmuntówki.
- Schronisko Górskie Orzeł – powstało w roku 1931. Po wojnie zostało opuszczone, a następnie przeszło w ręce Państwa Dominiaków, którzy sprawują nad nim pieczę do dziś. Schronisko zlokalizowane jest niedaleko Rzeczki na skraju Parku Krajobrazowego Gór Sowich przy drodze z Przełęczy Sokolej do schroniska „Sowa” i na Wielką Sowę. Dysponuje pokojami 2,3,4,5,6,8 i 12 – osobowymi. Po więcej informacji odsyłamy na stronę schroniska.
- Schronisko Sowa – to historyczny obiekt położony na wysokości 900 n.p.m. na południowym stoku Wielkiej Sowy. Dysponuje 42 miejscami noclegowymi w pokojach 4-6-8 osobowych. Więcej na oficjalnej stronie schroniska.
Góry Sowie – najciekawsze atrakcje
Góry Sowie to nie tylko wędrówki piesze czy rowerowe wycieczki. To również mnóstwo innych ciekawych atrakcji. Twierdze, zamki, wiadukty, kopalnie, podziemne korytarze i sztolnie czekają abyś je odwiedził.
I. Twierdza Srebrna Góra
Niekwestionowaną atrakcją Gór Sowich jest XVIII-wieczna Twierdza Srebrna Góra. Składa się ona aż z 6 fortów i kilku bastionów. Bez wątpienia jest największą twierdzą górską na terenie całej Europy. Jeśli jesteś miłośnikiem militariów na pewno Ci się tam spodoba. Zwiedzanie twierdzy odbywa się wyłącznie z przewodnikiem, który podczas godzinnego spaceru po obiekcie opowiada o jej historii. Na miejscu poznasz mnóstwo interesujących faktów, legend i podań. W bardzo ciekawy i zabawny sposób przekazuje je przewodnik-żołnierz historycznego regimentu z epoki napoleońskiej. Zwiedzanie bardzo często urozmaicone jest grami terenowymi oraz wystrzałami z armaty lub pistoletu. Jedyne o czym musisz pamiętać wybierając się do twierdzy to to, aby zabrać ze sobą ciepłe ubranie! W podziemiach twierdzy temperatura nie przekracza kilkunastu stopni Celsjusza i jest w niej naprawdę zimno.
Twierdza Srebrna Góra czynna jest codzienne w godzinach od 10:00 – 17:00 (latem do godziny 18:00). Ostatnie zwiedzanie z przewodnikiem odbywa się około godziny 16:30 (latem 17:30). Bilet wstępu do twierdzy to koszt 25 zł (normalny) i 17 zł (ulgowy). Możliwe jest również nocne zwiedzanie twierdzy. Do Twierdzy Srebrna Góra prowadzi kręta trasa spacerowa wyłączona z ruchu pojazdów, której pokonanie zajmuje ok 15 min od parkingu na Przełęczy Srebrnogórskiej. Po więcej informacji na temat zwiedzania twierdzy odsyłamy na stronę obiektu.
II. Zamek Grodno
Kolejną niezwykłą atrakcją Gór Sowich jest malowniczo położony Zamek Grodno. Jak zapewne wiesz Dolny Śląsk zamkami stoi, a ten wzniesiony na szczycie Góry Chojna (450 n.p.m.) był za dawnych lat jednym z największych i najsilniejszych na Śląsku. Budowę murowanej warowni przypisuje się Piastowi Śląskiemu księciu Bolkowi I Surowemu. Na przestrzeni wieków zamek zmieniał swych właścicieli jak rękawiczki. Po wchłonięciu go do Korony Czeskiej stał się siedzibą rodzin rycerskich trudniących się rozbojami i grabieżami. Budowla z każdym kolejnym właścicielem popadała w ruinę. Przez chwilę była też przeznaczona do całkowitej rozbiórki, której zapobiegł prof. Johann Gustav Büsching z Wrocławia. Dziś na zamku trwają prace konserwatorskie mające na celu przywrócenie mu dawnej świetności.
Zamek Grodno na górze Chojna udostępniony jest do samodzielnego zwiedzania. Możesz bezpłatnie wypożyczyć audio przewodnik. Warownia składa się z zamku górnego (najstarsza część) i dolnego (powstałego podczas rozbudowy w XVI). Można w niej zobaczyć dawne budynki gospodarcze, dwa dziedzińce ze studnią i armatą, komnaty czy podziemną salę tortur. Dodatkowo na zamku mieści się Centrum Bioedukacji Multimedialnej z salami multimedialnymi poświęconymi rezerwatowi przyrody „Góra Chojna”, na której wzniesiono zamek. To naprawdę ciekawa atrakcja dla wszystkich bez względu na wiek. Jako ciekawostkę dodamy, że dwa razy do roku (w maju i wrześniu) na zamku odbywają się jarmarki średniowieczne z rekonstrukcją średniowiecznych walk, turniejami i inscenizacjami historycznymi.
Zamek Grodno czynny jest codziennie, a bilet kosztuje 24 zł (normalny), 19 zł (ulgowy). Godziny otwarcia obiektu sprawdzisz na jego stronie.
III. Jezioro Bystrzyckie w Zagórzu Śląskim
U stóp Zamku Grodno położone jest Jezioro Bystrzyckie. Jest to sztuczny zbiornik, który powstał na skutek powstania zapory wodnej. Pełni on funkcję zbiornika retencyjnego mającego na celu ujarzmienie rzeki Bystrzycy. Oprócz funkcji przeciwpowodziowej jezioro jest popularnym miejscem, w którym odpoczywają przyjezdni. Wokół niego powstała bogata baza kulinarno-noclegowa oraz liczne wypożyczalnie sprzętu wodnego. Wokół jeziora można również wędrować licznymi ścieżkami pieszymi i rowerowymi mijając po drodze liczne punkty i platformy widokowe. Powstać ma tu również Akwarium, w którym będzie można podziwiać podwodne życie jeziora.
IV. Tama Lubachowska na Jeziorze Bystrzyckim
Na wspomnianym wyżej Jeziorze Bystrzyckim znajduje się potężna zapora wodna o wysokości 44 m i długości 230 m. Nazywana jest ona Zaporą Lubachowską lub Zaporą w Zagórzu Śląskim. Jest ona jedną z ciekawszych atrakcji Gór Sowich, bo rozpościera się z niej przepiękny widok z jednej strony na Jezioro Bystrzyckie, z drugiej na rzeczną dolinę wijącą się wśród górzystego krajobrazu Gór Sowich. Na zaporę można wejść bezpłatnie i podziwiać widoki. Za tamą rozpoczyna się szlak wiodący wokół jeziora. Jego przejście zajmuje około 2 godzin.
V. Kompleks Riese w Górach Sowich
Kompleks Riese w Górach Sowich i na Zamku Książ to jeden z najbardziej tajemniczych i największych przedsięwzięć inżynieryjnych II Wojny Światowej. To miejsce, które koniecznie musisz zobaczyć będąc w Górach Sowich. Budowę tego największego projektu górniczo-budowlanego nazistowskich Niemiec rozpoczęto prawdopodobnie w latach 1943-1945 i nigdy go nie ukończono. Kompleks miał być jedną z kwater głównych Adolfa Hitlera. W jego budowie brali udział więźniowie obozów koncentracyjnych, jeńcy wojenni i przymusowi robotnicy. Hitlerowcy mieli w planach utworzenie podziemnych korytarzy, tuneli i podziemnych sal w kilku miejscach w Górach Sowich i na Zamku Książ. Prace zostały wykonane tylko w części. Przed wkroczeniem Armii Czerwonej wiele podziemnych konstrukcji zostało zniszczonych, a tunele wysadzone.
Znaczenie tajemniczych podziemnych budowli, bunkrów, korytarzy i sztolni nie zostało do końca wyjaśnione. Wiele jest domysłów, wymysłów i informacji nie podpartych żadnymi faktami ani dokumentami. Dlatego to miejsce do dziś wzbudza takie zainteresowanie. Owiane jest ogromną aurą tajemniczości, fascynuje i mrozi krew w żyłach.
Obecnie na terenie Gór Sowich można zobaczyć kilka obiektów wchodzących w skład kompleksu Riese:
- Kompleks Osówka zwany też „Podziemne Miasto Osówka” to chyba najbardziej znany ze wszystkich kompleksów. Składa się on z trzech podziemnych sztolni. Szczególnie interesujące dwa obiekty: tzw. kasyno i siłownia. Po więcej ciekawych informacji na temat zwiedzania Osówki odsyłamy Cię do posta Ani i Artura z Czas na Wywczas.
- Kompleks Włodarz
- Kompleks Rzeczka- Walim zwany też Riese Sztolnie Walimskie
- Kompleks Książ na Zamku Książ
Do tego dochodzą mniej znane takie jak: Jawornik, Gontowa czy Miłków.
Wybierając się do jednego z wyżej wymienionych kompleksów pamiętaj o tym, aby wcześniej zarezerwować bilet! Nam podczas długiego czerwcowego weekendu z powodu sporego zainteresowania Kompleksem Riese nie udało się do niego dostać! Bilety rozchodziły się jak świeże bułeczki zarówno do Osówki, Włodarza i Rzeczki. Zwiedzanie większości kompleksów odbywa się z przewodnikiem o wyznaczonych godzinach.
Góry Sowie – co warto zobaczyć w okolicach Gór Sowich?
Jeśli planujesz nieco dłuższy pobyt w Górach Sowich to ze swojej strony możemy Ci polecić kilka dodatkowych atrakcji znajdujących się w ich okolicy.
I. Twierdza Kłodzko
Oprócz Twierdzy Srebrna Góra w okolicy Gór Sowich znajduje się również kolejna ciekawa forteca, którą warto zobaczyć. To Twierdza Kłodzko położona na Górze Fortecznej (369 m n.p.m.) w centrum miasta Kłodzko. Można w niej zapoznać się z dobrze zachowanymi śladami kultury militarnej, wystawami poświęconymi historii tego miejsca oraz przespacerować się po unikalnych korytarzach kontrminowych będących ewenementem na skalę europejską. Z twierdzy rozciągają się również piękne widoki na miasto.
Twierdza czynna jest codziennie, a najtańszy bilet kosztuje 27 zł. Po więcej informacji odsyłamy Cię na stronę Twierdzy Kłodzko.
II. Kopalnia Złota w Złotym Stoku
Na terenie Gór Sowich znajduje się Kopalnia Węgla Kamiennego w Nowej Rudzie oferująca 1,5 godzinną wycieczkę po podziemnych wyrobiskach. My z kolei polecamy Ci odwiedzić Kopalnię Złota w Złotym Stoku tuż nieopodal Gór Sowich. Naprawdę zaskoczyła nas bardzo pozytywnie. Zwiedzanie z przewodnikiem obejmuje m.in. wizytę w Sztolni Gertruda, oglądanie podziemnego wodospadu w Sztolni Czarnej Górnej i przejazd tramwajem po podziemnej trasie kopalni. Przewodnik oprowadzi Cię po tajemniczych podziemnych korytarzach, pokaże Ci skarbiec i laboratorium J. Schärfenberga, człowieka, który w pogoni za eliksirem na długowieczność uzyskał arszenik. W miejscu tym dowiesz się również, ile zarabiali górnicy w kopalni złota, jak długo żyli i czy ich zawód był na ówczesne czasy opłacalny. Zdradzimy Ci jedynie, że złoto pozyskiwane w kopalni było kiedyś najbardziej pożądanym w Europie.
Kopalnia Złota w Złotym Stoku to potężna dawka wiedzy i świetna zabawa. Bilet wstępu do kopalni w podstawowej wersji kosztuje 30 zł, a zwiedzanie z przewodnikiem trwa 1,5 godziny. Po więcej informacji zapraszamy na stronę Kopalni Złota w Złotym Stoku.
III. Zamek Książ
Doskonałym uzupełnieniem zwiedzania Podziemnego Miasta Osówka, Sztolni Walimskich czy Kompleksu Włodarz będzie wizyta na pobliskim Zamku Książ w Wałbrzychu. Jego początki sięgają okresu piastowskiego, ale świetność zawdzięcza rodzinie Hochbergów i słynnej księżniczce „Sisi”. Książ stał się również kwaterą Hitlera i był częścią projektu Riese realizowanego w Górach Sowich. Po wojnie w zamku stacjonowały wojska radzieckie, dewastując go doszczętnie. Do 1956 roku Zamek Książ opuszczony niszczał. Szczęśliwie zainteresował się nim wtedy konserwator zabytków, który zapoczątkował w nim prace renowacyjne.
Po więcej informacji na temat Zamku Książ odsyłamy Cię do naszego posta „Zamek Książ czy Zamek Moszna. Który ciekawszy?”
Góry Sowie – informacje praktyczne
Góry Sowie – jak dojechać?
Góry Sowie położone są na Dolnym Śląsku. Możesz do nich dojechać własnym autem lub skorzystać z Kolei Dolnośląskich. Pociągi jeżdżą na trasie Wrocław – Dzierżoniów. Później możesz przesiąść się do lokalnego autobusu, który dość często kursuje po okolicy. W Góry Sowie możesz dojechać pociągiem linii D15 od strony południowej (na przykład do Jedliny-Zdrój, Głuszycy, Ludwikowic Kłodzkich czy Nowej Rudy), przejść wybraną trasę i po stronie północnej wsiąść do pociągu linii D16 (na przykład w Dzierżoniowie).
Góry Sowie – gdzie jeść?
Na terenie Gór Sowich spotkasz się z mnóstwem karczm czy restauracji specjalizujących się w serwowaniu pstrągów. W wielu z tych miejsc, możesz najpierw samemu złowić rybę, która zostanie Ci później przyrządzona. Jednym z takich miejsc jest Łowisko, Smażalnia ” U Matiego” Rudnica położone niedaleko Twierdzy Srebra Góra. Polecamy.
Polecane kawiarnie i restauracje w Górach Sowich:
- Kawiarnia Biała Lokomotywa w Nowej Rudzie – to miejsce polecili nam Ola i Krzysiek z Karabonvoyage. Kawiarnia nie posiada menu, bo każda kawa i ciacho dobierane są w niej do klienta indywidualnie. Serdecznie polecamy, bo to pyszne i niezwykle sympatyczne miejsce.
- Restauracja Nota Bene w Kłodzku – tu również proponujemy spróbować pstrąga. Restauracja mieści się w centrum Kłodzka tuż przy Moście Żelaznym zawieszonym nad Nysą Kłodzką.
- Restauracja Złoty Jar w Złotym Stoku – to miejsce, w którym bez wątpienia serwują najlepsze jedzenie w okolicy! Polecamy Ci szczególnie spróbować zupę krem z groszku, krem z buraczków i pielmieni. Istne niebo w gębie! Restauracja położona jest tuż nad Kopalnią Złota w Złotym Stoku na kompletnym odludziu. Dodatkowo w Złotym Jarze można nocować. Miejsce jest niezwykle klimatyczne, pełne tajemniczości i magi!
Góry Sowie – noclegi
Jako bazę noclegową i wypadową do zwiedzania Gór Sowich polecamy Ci miejscowość Pieszyce i okoliczne wioski. We wsi Rościszów tuż obok Pieszyc znajduje się Dom Tkacza. To malutki butikowy hotel urządzony z ogromnym gustem i smakiem. Obiekt wybudowano w 1750 roku. W przeszłości zamieszkiwali go tkacze. Do dnia dzisiejszego w jadalni tego pięknie odrestaurowanego domu stoi gotowe do pracy krosno, nici i dywany.
Dom Tkacza położony jest u podnóża Gór Sowich, a tuż za jego płotem płynie bystra rzeczka, która kiedyś mogła napędzać ten dom do życia. W murowanym domku jest tylko 5 pokoi i jeden apartament na poddaszu. Obiekt dysponuje własną jadalnią, w pełni wyposażoną kuchnią, małym ogrodem ze stanowiskiem do grillowania. Jako, że Dom Tkacza nie oferuje śniadań, przesympatyczni Gospodarze dostarczają świeży chleb, wiejskie jajka, masło i domowe wypieki. Na miejscu dostępna jest także kawa, herbata i przyprawy. My jesteśmy w tym domu zakochani! Odpoczęliśmy w nim na maksa, naładowaliśmy baterie i nacieszyliśmy oczy przepięknym wnętrzem i klimatycznym położeniem. Z czystym sumieniem możemy Ci polecić Dom Tkacza!