101 Countries Before 50

Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza – wielokrotnie nagradzane atrakcje Górnego Śląska, które koniecznie musisz zobaczyć!

Anita & Paweł

Nie skłamiemy jak napiszemy, że Zabrze nie jest popularnym kierunkiem na turystycznej mapie Polski, prawda? A szkoda, bo to stolica turystyki poprzemysłowej, którą naprawdę warto odwiedzić. To niezwykłe miasto Górnego Śląska będące niegdyś liderem w wydobyciu węgla kamiennego usiane jest dziś licznymi atrakcjami. Nieczynne kopalnie węgla przeszły tu niezwykłą metamorfozę łącząc w sobie przeszłość z teraźniejszością. To w ogromnej mierze dzięki staraniom Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu dawne obiekty kopalniane przekształciły się w interaktywne wystawy, galerie, centra kulturowe i naukowe prezentujące historię górnictwa i przemysłu węglowego w regionie oraz uchyliły rąbka tajemnicy co tak naprawdę Zabrze skrywa pod ziemią. Wabikiem do weekendowej wizyty na Górnym Śląsku niech będzie też fakt, że najciekawsze atrakcje Zabrza, czyli Kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza zdobyły Złoty Certyfikat 2022 przyznawany przez Polską Organizację Turystyczną. To najważniejsza i najbardziej prestiżowa nagroda w branży turystycznej w Polsce!

Najciekawsze atrakcje Zabrza

1. Zabytkowa Kopalnia Guido w Zabrzu

Kopalnia Guido Zabrze

Kopalnia Guido powstała w 1855 roku, aby zaopatrywać pobliski młyn Donnersmarck w węgiel. Jej założycielem był książę pruski Guido Henckel von Donnersmarck – jedna z najbogatszych osób w ówczesnych Niemczech oraz właściciel licznych zakładów przemysłowych na Górnym Śląsku. Kopalnia w Zabrzu nie była jego jedyną inwestycją. Interesy prowadził on także w wielu innych regionach Europy, a jego zachwycające rezydencje można było podziwiać w Berlinie i Paryżu. W całym swoim przedsiębiorczym dorobku Kopalnia Guido wydawała się być najmniej trafioną inwestycją, mimo iż tuż obok prężnie rozwijała się Kopalnia Królowa Luiza. Ostatecznie Henckel von Donnersmarck sprzedał swoją kopalnię państwu pruskiemu, a uzyskane z transakcji fundusze przeznaczył na inne bardziej intratne biznesy. Paradoksalnie decyzja o sprzedaży Kopalni Guido stała się początkiem jej niezwykłej historii. Najpierw weszła ona w skład Kopalni Królowa Luiza, później przyłączono ją do nowo wybudowanej kopalni „Delbrück” (kopalnia „Makoszowy”), wydobywającej węgiel koksujący.

Niestety po II wojnie światowej i po wyeksploatowaniu złóż miejsce to straciło na znaczeniu, aż do momentu ponownego ożywienia w latach 60-tych, kiedy to utworzono w nim Kopalnię Doświadczalną Węgla Kamiennego „M-300”, w której testowano nowe maszyny i urządzenia górnicze. W 1982 roku podjęto działania mające na celu stworzenie podziemnego Skansenu Górniczego Guido mieszczącego się na poziomie 170 m pod powierzchnią ziemi i udostępniono go dla zwiedzających.  W 2000 r. przystąpiono jednak do demontażu kopalni. Zaangażowanie wielu instytucji, a przede wszystkim samorządu miejskiego Zabrza, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego i wielu osób prywatnych zatrzymało działania likwidatorskie i przyczyniło się do utworzenia w 2007 roku Zabytkowej Kopalni Guido. Turystom udostępniono do zwiedzania poziom 170. Na przestrzeni kolejnych lat dołączył do niego poziom 320 i poziom 355. W kwietniu 2013 r. Kopalnię Guido włączono do Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Zwiedzanie Kopalni Guido

Tyle z historii teraz czas na zwiedzanie Kopalni Guido w Zabrzu. A naprawdę jest co zwiedzać! Zabytkowa kopalnia węgla kamiennego wprowadza bowiem do tajemniczego podziemnego świata, który jeszcze do niedawna istniał pod ulicami i chodnikami Zabrza. To tu na własnej skórze możesz doświadczyć w jakich ekstremalnych warunkach wydobywano kiedyś węgiel, jakie zasady panowały pod ziemią i z jakimi niebezpieczeństwami mierzyli się górnicy. Kopalnia Guido to najgłębiej położona trasa turystyczna w górnictwie węglowym w Polsce, w której udostępniono aż trzy trasy zwiedzania na różnych poziomach kopalni.

Trasy zwiedzania Kopalni Guido w Zabrzu

I. Podziemny Spacer Górniczy (poziom 320 m)

Podziemny Spacer Górniczy to jedna z najciekawszych i najpopularniejszych tras Kopalni Guido, którą i my mieliśmy okazję odwiedzić. Zwiedzanie rozpoczyna się od zjazdu autentyczną górniczą szolą, którą jeszcze do niedawna górnicy docierali w mroki kopalni. Składająca się z trzech poziomów winda z prędkością 4m/s zwiezie Cię na poziom 320 metrów poniżej, gdzie rozpocznie się Twoja podziemna przygoda. Czy 320 m pod ziemią to głęboko? I to jak! Wyobraź sobie, że spokojnie zmieściłaby się tam Wieża Eiffela!

Podziemny Spacer Górniczy w Kopalni Guido umożliwi Ci odkrycie fascynującego podziemnego świata górnictwa węglowego. Przejdziesz 3,5 km śladami górników – od szoli aż do przodka, gdzie wydobywano czarne złoto zanurzając się w codzienności sztygarów, hajerów, przodowych czy pomiarowych. Podczas 2,5 godzinnego spaceru odwiedzisz labirynt podziemnych korytarzy i komór, które stanowiły niegdyś miejsce pracy dla tysięcy górników przez wiele dziesięcioleci. Przewodnik (zazwyczaj były górnik) podzieli się z Tobą swoją niezwykłą wiedzą i historiami, przybliżając trudną rzeczywistość pracy pod ziemią. To dzięki niemu dowiesz się jakie niebezpieczeństwa na górników czyhały i dlaczego pod ziemię zabierali ze sobą kanarki.

Niekwestionowaną atrakcją Kopalni Guido jest jednak przejażdżka elektryczną kolejką podwieszaną. To jedyna taka kolejka na świecie udostępniona dla zwiedzających! Zawiezie Cię ona w rejon pracy dwóch kombajnów górniczych. Nie tylko będziesz miał tam okazję przyjrzeć się im z bliska jak pracują przy urabianiu skał i węgla, ale i doświadczyć tego jakie są głośne! Oryginalne urządzenia i maszyny używane w czasach eksploatacji kopalni, takie jak prastare lokomotywy i maszyny wyciągowe będą idealną okazją ku temu, aby dowiedzieć się jak wyglądały prymitywne technologie używane przez górników w ekstremalnie ciężkich warunkach pracy.

Na koniec zwiedzania wisienka na torcie czyli wizyta w dawnej hali pomp, w której obecnie znajduje się najgłębiej położony w Europie pub pod ziemią (320m). Jego największym hitem jest piwo „Guido” pochodzące z lokalnego browaru z Gliwic, które najlepiej smakuje 320 m pod ziemią, bo jest warzone specjalnie dla tej kopalni. Smacznego!

Czas zwiedzania: ok. 2,5 godz.;

Zwiedzanie z przewodnikiem w grupach do 24 osób;

Ograniczenie wiekowe: ukończone 6 lat;

II. Mroki Kopalni Guido (poziom 355m)

Oprócz trasy Podziemny Spacer Górniczy w Kopalni Guido w Zabrzu do wyboru masz jeszcze dwie inne niezmiernie ekscytujące formy zwiedzania. Osobiście nie mieliśmy okazji ich zobaczyć, ale mamy nadzieję, że Tobie się to uda. Pierwszą z nich są tzw. Mroki Kopalni Guido na poziomie 355 m. To niezwykle ekscytujące doświadczenie, które pozwala poznać podziemne tajemnice kopalni w prawie zupełnej ciemności. Trasa jest nie tylko wyzwaniem dla zmysłów, ale także doskonałą okazją do zrozumienia trudów i poświęceń, jakie wiązały się z pracą górników. To chwila refleksji i zadumy nad ich codziennym życiem, które nieodłącznie związane było z nieustającym zagrożeniem i niebezpieczeństwem. Trasa dedykowana jest osobom sprawnym fizycznie. Wymaga ona odwagi i gotowości do pokonania własnych lęków, równocześnie jest niezapomnianym przeżyciem, które pozostaje na długo w pamięci.

Czas zwiedzania: ok. 2 godz.;

Zwiedzanie z przewodnikiem w grupach liczących do 18 osób;

Ograniczenia wiekowe: ukończone 10 lat;

III. Podziemna Szychta (poziom 320 i poziom 355)

Trasa Podziemna Szychta w Kopalni Guido umożliwia poznanie pracy górników poprzez uczestnictwo w symulowanej szychcie (zmiana robocza w kopalni). To niezwykła okazja, aby zobaczyć, jak wyglądało wydobycie węgla i jakie zadania wykonywali górnicy pod ziemią. Podczas trasy Podziemnej Szychty, zwiedzający ubierają stroje sztygarskie oraz otrzymują lampki, aby lepiej zanurzyć się w atmosferze pracy górników. Pod opieką przewodnika, grupa wchodzi do podziemnych korytarzy, gdzie jest wprowadzana w tajniki górniczych czynności. Warto pamiętać, że trasa Podziemna Szychta w Kopalni Guido wymaga odpowiedniej kondycji fizycznej i braku klaustrofobii. Udział w szychcie wiąże się z pewnym wysiłkiem fizycznym, jednak nagroda w postaci autentycznego doświadczenia górniczego jest niezwykle satysfakcjonująca. Do tego dochodzi wizyta w podziemnym pubie, gdzie można odpocząć po przerobionej szychcie.

Czas zwiedzania: ok. 4 godz.;

Zwiedzanie z przewodnikiem w grupach liczących do 10 osób;

Ograniczenia wiekowe: ukończone 18 lat;

Kopalnia Guido – informacje praktyczne

2. Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu

Zwiedzanie Zabrza nie byłoby kompletne bez odwiedzin pobliskiej Sztolni Królowa Luiza. To doskonałe uzupełnienie wizyty w Kopalni Guido. Razem tworzą one nierozerwalną całość i wchodzą w skład Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Sztolnia Królowa Luiza to połączenie dwóch górniczych, historycznych obiektów: Kopalni Królowa Luiza oraz Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, która ją odwadniała. To niemal 5 km nieczynnych podziemnych wyrobisk oraz rozległe przestrzenie na powierzchni wchodzące w skład Strefy Carnall i Parku 12C. Budowę Kopalni Królowa Luiza rozpoczęto w 1791 roku w związku ze wzrostem zapotrzebowania na węgiel. Przez ponad 100 lat była ona pionierem w przemyśle węglowym i jedną z największych i najnowocześniejszych kopalń w historii śląskiego górnictwa węglowego. Niestety od pierwszych lat działalności musiała się mierzyć z wodą wdzierającą się do drążonych pod ziemią wyrobisk. Wodę próbowano wyciągać wiadrami, kieratami konnymi, a nawet pozyskaną z Tarnowskich Gór kosztowną maszyną parową.

Ostatecznie postawiono na budowę Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Miała ona za zadanie najpierw odwadniać wyrobiska kopalni „Królowa Luiza”, a później inne kopalnie ze sporej części Górnego Śląska. Ostatecznie sztolnia połączyła dwie kopalnie: „Król” w Chorzowie i „Królowa Luiza” w Zabrzu. Liczyła w sumie 14 km i przebiegała pod dzisiejszymi miastami: Zabrze, Ruda Śląska, Świętochłowice, Chorzów. Oprócz funkcji odwadniania na odcinku zabrzańskim miała służyć do transportu węgla kanałem sztolniowym do Gliwic stamtąd Kanałem Kłodnickim w kierunku Koźla skąd trafiałby Odrą do Szczecina lub Berlina. Budowa Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej zajęła 64 lata! Wszystkie prace wykonywane były przez górników ręcznie za pomocą prostych narzędzi takich jak: pyrlik i żelazko oraz kilof. Nie inaczej było podczas jej rewitalizacji w XIX w., bo ok. 2,5 km zabrzański odcinek dzisiejszej Sztolni Królowa Luiza drążony był przez 10 lat z użyciem łopaty i taczek. Łącznie ze sztolni wybrano około 19 tysięcy ton mułu, aby udostępnić ją dla zwiedzających.

Zwiedzanie Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu

Choć o historii Sztolni Królowa Luzia i ciekawostek związanych z jej rewitalizacją moglibyśmy jeszcze dużo tu napisać to na pewno dowiesz się tego na miejscu, a my wracamy do tematu jej zwiedzania. Sztolnię można zwiedzać pod ziemią jak i na powierzchni. Pierwsze kroki proponujemy skierować do budynku dawnej Łaźni Łańcuszkowej, czyli pochodzącej z 1890 roku pierwszej łaźni łańcuszkowej na Górnym Śląsku! Uwierzysz w to, że do lat 20. XX wieku zdecydowana większość kopalń nie posiadała łaźni, a górnicy po zakończonej szychcie (zmianie) zażywali kąpieli dopiero po powrocie do domu? Łaźnia łańcuszkowa w Zabrzu raz na zawsze to zmieniła. Górnicy po pracy mogli się w niej odświeżyć, a na setkach metalowych łańcuchów wciągali po szychcie swoje robocze ubrania wysoko pod strop, gdzie mogły przeschnąć.

Trasy zwiedzania Sztolni Królowa Luiza

I. Podziemny Spływ Sztolnią Królowa Luiza

Największą atrakcją Sztolni Królowa Luiza nie jest jednak Łaźnia Łańcuszkowa, a podziemny spływ łodziami w dawnych, XIX-wiecznych wyrobiskach. Kiedyś spławiano nimi węgiel dziś pełnych wrażeń turystów. Spływ Sztolnią Królowa Luiza ma 1100 metrów długości i jest najdłuższym takim podziemnym spływem w Europie. Niezwykłe jest to, że w półmroku i odgłosach skraplanej wody płyniesz pod ulicami dużego, śląskiego miasta. Niewidzialny, bezszelestny… To niesamowite uczucie. Sztolnia pełna jest multimedialnych atrakcji traktujących o legendarnych na Śląsku duchach Skarbnika i Utopka. Przewodnik opowiada zaś o tym kim były zmory, strzygi, połednice oraz gdzie, i po co czyhały na górników.

Po wyjściu z łodzi zwiedzanie Sztolni Królowa Luiza kontynuuje się dalej pieszo mrocznymi i wilgotnymi korytarzami. Na głębokości prawie 40 metrów pod ziemią możesz zobaczyć, że miejsce to wciąż żyje. Pełne jest licznych minerałów tworzących barwne nacieki na ścianach oraz porośnięte jest licznymi mchami i paprociami rosnącymi tu w sztucznym świetle lamp. Podziemne porty, panujący w całych podziemiach światłocień i autentyczne, historyczne wyrobiska, maszyny górnicze i niezwykłe historie opowiadane przez przewodnika z pewnością dostarczą Ci niezapomnianych wrażeń.

Zwiedzanie podziemnej części Sztolni Królowa Luiza kończy się przejażdżką podwieszaną kolejką spalinową, która zabierze Cię pod dużym kątem na powierzchnię ziemi.

Czas zwiedzania: ok. 2 godz.;

Zwiedzanie z przewodnikiem w grupach liczących do 16 osób;

Ograniczenia wiekowe: ukończone 6 lat;

II. Podziemne Królestwo Maszyn

Osobiście nie mieliśmy okazji odwiedzić tej trasy. Trasa ta to około 1,5 godziny wędrówki podziemnym labiryntem górniczych korytarzy i skierowana jest przede wszystkim dla dzieci.

III. Strefa Carnall

Jak już wyjedziesz na powierzchnię to czekają na Ciebie kolejne atrakcje Zabrza. Pierwszą z nich jest wchodząca w skład Sztolni Królowa Luiza nadziemna Strefa Carnall. Przestrzeń ta została oddana do użytku w lipcu 2021. Dotrzesz do niej mostkiem zawieszonym nad dawną i zarazem jedną z pierwszych na Górnym Śląsku bocznic kolejowych.

W Strefie Carnall na uwagę zasługują dawne budynki poprzemysłowe i mieszczące się w nich multimedialne wystawy i ekspozycje:

Bezapelacyjną atrakcją Strefy Carnall jest jednak licząca ponad 100 lat, wciąż czynna maszyna parowa. Prawdopodobnie jest ona jedną z najlepiej zachowanych tego typu maszyn w Europie. Po raz pierwszy uruchomiono ją w 1915 roku, by napędzała wyciąg w szybie Carnall. O każdej pełnej godzinie możesz tu teraz zobaczyć krótki pokaz w jej wykonaniu. Mimo swoich potężnych gabarytów jest niesamowicie cicha i subtelna.

Czas zwiedzania: ok. 1 godz.;

Zwiedzanie z przewodnikiem (Droga Górnika i Misja Ratownicza) lub samemu;

Ograniczenia wiekowe: brak

Sztolnia Królowa Luiza – informacje praktyczne

3. Wieża Ciśnień w Zabrzu

Na koniec zwiedzania polecamy Ci jeszcze wizytę w Wieży Ciśnień w Zabrzu przy ul. Zamoyskiego 2. W dawnych czasach zaopatrywała ona okolicę w bieżącą wodę, a pod swoim mansardowym dachem kryła zbiornik na wodę. Swą pierwotną funkcję pełniła przez ponad 60 lat. W latach 90 XX wieku zaczęła popadać w ruinę. Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu nie pozwoliło jednak o niej zapomnieć i tchnęło w nią ponownie życie.

Budynek ten pełni obecnie funkcje edukacyjne, kulturalne i naukowe. W kopule Wieży Ciśnień mieści się fantastyczna multimedialna wystawa „Carboneum – centrum wiedzy o węglu” poświęcona tematyce węgla jako pierwiastka. Tu też znajduje się punkt widokowy, z którego rozpościera się przepiękna panorama na całe Zabrze, a także panoramiczna kawiarnia, w której możesz odpocząć po zwiedzaniu.

To nie wszystkie atrakcje Zabrza jakimi może się miasto pochwalić. Na uwagę zasługuje także:

Atrakcje Zabrza – informacje praktyczne

Jak dojechać do Zabrza

Do Zabrza bez problemu dojedziesz pociągiem, autobusem lub swoim samochodem.

Noclegi w Zabrzu

Podczas naszej dwudniowej wizyty w Zabrzu nocowaliśmy w bardzo przyjemnym Apartamencie Wenus położonym 18 minut pieszo od Kopalni Guido. Było w nim czysto, miło i przyjemnie. Naprawdę polecamy Ci to miejsce. Apartament dysponuje darmowym parkingiem, salonem z jadalnią, małą w pełni wyposażoną kuchnią i oddzielną sypialnią.

Restauracje Zabrze

Ze swojej strony polecamy Ci dwa miejsca na obiad w Zabrzu:

Wpis powstał we współpracy z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu i absolutnie nie ma wpływu na wyrażone przez nas w tym artykule opinie.

Zapisz się na nasz newsletter (zero spamu, tylko informacje o nowych artykułach). Otrzymasz również zestaw gratisów, w tym e-book "Jak zorganizować wymarzoną podróż"!

Czy wiesz, że...

Jeśli zarezerwujesz nocleg na bookingu z naszego linka to my dostaniemy z tego niewielką prowizję, a Ty i tak zapłacisz tyle samo. Wszystkie artykuły, które są na naszym blogu są dostępne za darmo (to się nigdy nie zmieni!), więc rezerwacja z naszego linka może być formą podziękowania za przekazywane treści.

Exit mobile version